Jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki 24 maja 2014 r. mieszkańcy Nowego Dwór Gdańskiego mieli okazję cofnąć się w czasie do roku 1945. Wszytko to dzięki inscenizacji historycznej jaką w ramach Europejskiej Nocy Muzeów na Żuławach przygotowali członkowie Stowarzyszenia Miłośników Nowego Dworu Gdańskiego – Klub Nowodworski oraz Samodzielnej Grupy Odtworzeniowej „Pomorze”.
Spektakl „Osadnicy 1945” przybliżał przybyłym na inscenizację widzom niezwykle zawiłe losy Żuław w końcu II wojny światowej i okresie tuż po jej zakończeniu.
Pierwsza część inscenizacji poświęcona została walkom o ówczesny Tiegenhof, bo tak brzmiała niemiecka nazwa dzisiejszego Nowego Dworu Gdańskiego. Walki o miasto miały toczyć się w początkach marca. I były jednym z etapów ofensywy wojsk Armii Czerwonej na Żuławach. Autorzy scenariusza inscenizacji zwrócili również uwagę na zniszczenia jakie w centrum miasta wywołał atak lotniczy eskadry samolotów radzieckich, do którego doszło styczniu 1945 r. Podczas inscenizacji wykorzystano oryginały oraz repliki broni i sprzętu wojskowego z tamtego okresu m.in. niemiecką Panterę, radziecki lekki samochód pancerny BA-64, działa ZiS 3 oraz 37 mm armatę przeciwlotnicza wz.1939. Żołnierze wyposażeni byli w karabiny maszynowe MG34 i MG 42, Pepesze, Mausery i Mosiny.
Po zakończonej części militarnej przyszedł czas na najważniejszy aspekt dnia, a mianowicie przybycie pierwszych powojennych osadników na teren Żuław i Nowego Dworu Gdańskiego. O godzinie 19:30 na dworcu kolejki wąskotorowej na widzów czekała grupa ok. 50 osadników, którzy przybyli z różnych stron II Rzeczpospolitej. Członkowie SGO „Pomorze” przygotowali wspaniały spektakl, który wśród starszych mieszkańców wywoływał wspomnienia i łezkę w oku. Do rekonstruktorów przyłączyli się również mieszkańcy, którzy przebrani w stroje z epoki postanowili w ten sposób uczcić pamięć o powojennych osadnikach. Wspólny marsz rekonstruktorów i mieszkańców miasta, który rozpoczął się o godzinie 20:00 był formą pamięci, jakiej jeszcze w Nowym Dworze Gdańskim nie było. Po przybyciu na plac przed Żuławski Park Historyczny osadnicy w prowizorycznym punkcie Państwowego Urzędu Repatriacyjnego otrzymywali przydziały ziemi i domostwa. Ostatnim akcentem było przekazanie władzy w ręce pierwszego polskiego burmistrza. W tą rolę wcielił się obecny burmistrz, który na koniec inscenizacji przeczytał raport z akcji osadniczej, jaki w październiku 1945 r. został sporządzony w Nowym Dworze Gdańskim. Inscenizacja „Osadnicy 1945” była niesamowitą lekcją historii, która jak podkreślają jej organizatorzy ma skłonić społeczność lokalną do poszukiwania i odkrywania tajemnic ich małej ojczyzny. To również forma hołdu dla OSADNIKÓW, którzy w latach 1945 – 1948 przybyli na Żuławy i dzięki ciężkiej pracy przywrócili, w znaczniej mierze zalany pod koniec II wojny światowej przez nazistów, teren cywilizacji.
Po zakończeniu inscenizacji wojenny nastrój utrzymał koncert Janusza Żaka z Teatru Muzycznego w Gdyni przy akompaniamencie skrzypiec i akordeonu. W programie Europejskiej Nocy Muzeów nie zabrakło również tradycyjnego zwiedzania ekspozycji Muzeum Żuławskiego oraz wykładów historycznych. Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Nowego Dworu Gdańskiego przygotowała prezentację zbiorów literatury II wojny światowej. Na zakończenie wieczoru tuż po nocnej potyczce odbył się pokaz sztucznych ogni.
W inscenizacji wzięło udział ponad 100 rekonstruktorów z Samodzielnej Grupy Odtworzeniowej „Pomorze” oraz ich przyjaciele z Obwodu Kaliningradzkiego. Ze strony Klubu Nowodworskiego nad sprawnym przebiegiem Europejskiej Nocy Muzeów na Żuławach czuwało 70 wolontariuszy: członków i przyjaciół Stowarzyszenia oraz uczniów z nowodworskich szkół ponadgimnazjalnych.
Pragniemy bardzo podziękować partnerom Europejskiej Nocy Muzeów w szczególności Samodzielnej Grupie Rekonstrukcyjnej „Pomorze” i Żuławskiemu Ośrodkowi Kultury, Gminie Nowy Dwór Gdański. Dziękujemy za wsparcie lokalnych firm, instytucji i osób prywatnych: Centrum Motoryzacyjnemu T&T Tomasz Witkowski, Firmie Stolmach, Centrum Papierniczemu KTT, Willi Restauracji Joker, Aptece MEDFARM, Centrum Stomatologicznemu AsDent, Drogeri Jaśmin Janusza Kurowskiego, Salonowi Optycznemu Optylux, Wulkanizacji Bogdana Szredera, Sklepowi Militaria Macieja Stupkiewicza, Żuławskiemu Bankowi Spółdzielczemu , Ubezpieczalni Heleny Sieńczak, Kawiarni Pawlo Cafe, Biurowi turystycznemu Globex-Bus, Sklepowi Eldom, Kwiaciarni Niezapominajka, Piekarni – Cukierni WOJT, Powiatowej Komendzie Policji w Nowym Dworze Gdańskim, Ubezpieczeniom CUK w Nowym Dworze Gdańskim, Bankowi BGŻ S.A. oddział w Nowym Dworze Gdańskim, Sklepowi Styl-Sport , Ochotniczej Straży Pożarnej, Firmie Foto Opitz, Sklepowi Komputerowemu Tele Elektronic Jerzego Hrycyny, Bibliotece Publicznej Miasta i Gminy Nowy Dwór Gdański, Józefowi Zaborskiemu.
Dziękujemy mieszkańcom centrum miasta za wyrozumiałość podczas utrudnień w ruchu i głośnych odgłosów inscenizacji. Dziękujemy uczestnikom za udział i dyscyplinę podczas najbardziej dynamicznych wydarzeń inscenizacji.
Relacja filmowa I >> Relacja filmowa II>>
Reportaż Macieja Radzicza>>
Relacja foto>>